Сярод тых, хто вызваляў тэрыторыю Савецкай Беларусі ад інтэрвентаў, ёсць і пухавіччане
У апошнія дні 1918 года і на пачатку 1919 года быў запушчаны працэс стварэння Беларускай Савецкай Рэспублікі. Падзеі разгортваліся даволі хутка. 30 снежня 1918 года ў Смаленску пачала работу VI Паўночна—Заходняя абласная канферэнцыя РКП(б), на якой прагучала прапанова аб стварэнні самастойнай Беларускай Савецкай Рэспублікі. Дэлегатамі з’езда яна была падтрымана. Вечарам 1 студзеня 1919 года быў канчаткова сфарміраваны Часовы рабоча—сялянскі ўрад, затым апублікаваны яго Маніфест, у якім Беларусь абвяшчалася «вольнай незалежнай Сацыялістычнай Рэспублікай». 7 студзеня было прынята рашэнне аб скліканні I Усебеларускага з’езда Саветаў у мэтах юрыдычна—прававога афармлення факта стварэння Рэспублікі. Ен адбыўся 2-3 лютага і прыняў першую Канстытуцыю Рэспублікі.
Але далейшы ход будаўніцтва новай рэспублікі быў перапынены наступленнем польскіх войск, якое пачалося ў канцы лютага 1919 года. 8 жніўня палякі захапілі Мінск. Амаль на год апынулася пад уладай інтэрвентаў і Пухавіччына.
На беларускіх землях разгарнулася партызанская барацьба супраць акупантаў. На Пухавіччыне ў зоне дзеяння народных мсціўцаў апынуліся вёскі Дукора, Харавічы, Забалацце, Лешніца і іншыя. Адным з партызанскіх атрадаў, якія дзейнічалі там, кіравалі нашы землякі Андрэй Блажко і Міхаіл Рудовіч. Партызаны вялі актыўную агітацыю сярод насельніцтва, рабілі дыверсіі на чыгунцы, лініях сувязі. Вясной 1920 года польская разведка змагла напасці на след партызан, і многія з іх у пачатку мая былі арыштаваны. Адзінаццаць з іх, у тым ліку Міхаіл Рудовіч і Андрэй Блажко, былі расстраляны ва ўрочышчы Пушча каля Дукоры. Яшчэ пяцёра іх таварышаў загінулі ў турме.
У барацьбу з інтэрвентамі ўключаліся самыя розныя людзі. Напрыклад, Міхаіл Рудовіч быў чалавек цывільны: да пачатку рэвалюцыйных падзей вучыўся ў Мар’інагорскай сельскагаспадарчай школе. А вось Андрэй Блажко добра ведаў, што такое ваенная справа: з 1915 года ён праходзіў службу на Балтыйскім флоце, у 1917-м прымаў удзел у Кастрычніцкай рэвалюцыі, у 1919 годзе вярнуўся ў родную вёску Харавічы, дзе яго і застала інтэрвенцыя.
Трэба нагадаць, што напярэдадні рэвалюцыі і грамадзянскай вайны нямала нашых землякоў праходзілі марскую службу на Балтыцы. Драматычныя падзеі пачатку ХХ стагоддзя гэтыя людзі ўспрымалі па-рознаму, таму і змагаліся па абодва бакі барыкад. Але трэба прызнаць, што большасць падтрымала савецкую ўладу. Таму сярод тых, хто вызваляў тэрыторыю Савецкай Беларусі ад белапольскіх інтэрвентаў, ёсць і пухавіччане, якіх лёс звязаў з флотам.
Балтыйскія маракі былі надзейнай сілай, на якую магла разлічваць савецкая ўлада. У часы грамадзянскай вайны і замежнай інтэрвенцыі з іх ліку стваралі сухапутныя экспедыцыйныя атрады, іншыя вайсковыя фарміраванні, якія накіроўвалі на самыя цяжкія ўчасткі барацьбы, на падаўленне антысавецкіх выступленняў. Савецкую ўладу балтыйскія маракі абаранялі і на тэрыторыі Беларусі.
Напрыклад, ураджэнец вёскі Веркалы Фёдар Любаміраў прызваны на флот у 1915 годзе, у 1918 годзе быў залічаны лекарскім памочнікам 1-й роты 6-га Гродзенскага палка. Вызваляў Беларусь ад нямецкіх акупантаў, каля Мозыра ваяваў супраць пятлюраўцаў, граміў белапалякаў каля Мала-дзечна, Ліды, Пінска.
У 6-м Гродзенскім палку супраць польскіх інтэрвентаў ваяваў і Мікіта Шаўко з вёскі Міжрэчча. Вядома, што 18 ліпеня 1919 года каля вёскі Пухлякі (зараз Мінскі раён) ён быў паранены.
Антон Мілевіч з Пухавіч на флот быў прызваны ў 1915 годзе. Вясной 1919 года паступіў на службу ў Дняпроўскую ваенную флатылію. Супраць белапольскіх інтэрвентаў ваяваў у складзе дэсантнага атрада флатыліі на рэках Беларусі і Украіны. Вызваляў Мазыр, Тураў, разам са сваім атрадам наступаў да ракі Буг.
Аляксандру Вавілаву, які на ваенную службу быў прызваны ў лютым 1917 года, у 1920-м, магчыма, давялося вызваляць ад інтэрвентаў і родныя мясціны. Ва ўсялякім разе, быў ён вельмі блізка ад роднай Мар’інай Горкі. В 1918 годзе ён уступіў у 151-ы полк 17-й стралковай дывізіі і з таго часу ваяваў на тэрыторыі Беларусі. У 1920 годзе ён разам са сваім палком гнаў белапалякаў ад Беразіны, вызваляў Мінск, ваяваў на рацэ Буг, дайшоў да Варшавы. За храбрасць Аляксандру Емяльянавічу неаднаразова аб’яўлялі па-дзякі ў загадах па палку, узнагародзілі каштоўным падарункам.
Тэрыторыя Беларусі ад польскіх інтэрвентаў была вызвалена ў ліпені 1920 года. Пасля гэтага савецкім кіраўніцтвам было вырашана паўторна абвясціць Савецкую Сацыялістычную Рэспубліку Беларусь, што і адбылося 31 ліпеня 1920 года ў Мінску ў памяшканні гарадскога тэатра.
Наталля ВАСІЛЬЕВА.